Tháng 9 năm 2025 Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đưa ra xét xử vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản và đưa hối lộ. Trong đó bà Lê Thị Mỹ Châu là người sáng lập và chủ của chuỗi nhà thuốc Mỹ Châu bị xét xử về tội đưa hối lộ.
Vụ án theo báo Tuổi trẻ đưa tin thì bà này có quen biết một ca sĩ tự giới thiệu là cháu của một quan chức cấp cao.
Bà Châu đã nhờ người ca sĩ với mối quan hệ rộng rãi giúp cho một người em ngoài xã hội đã bị bắt trong một vụ án trước đó, mục đích cho được tại ngoại và cho gia đình thăm gặp. Bà Châu đã đưa cho người ca sĩ số tiền 7 tỷ đồng để lo công việc.
Người ca sĩ đã liên hệ nhờ một cảnh sát không có thẩm quyền trong vụ án. Dù đã nhận 480 triệu đồng nhưng người cảnh sát không giúp được cho người bị bắt được tại ngoại và cũng không giúp cho gia đình được thăm gặp.
Khi biết mình bị lừa bà chủ hiệu thuốc mới tố cáo hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản và cùng bị xử lý về tội đưa hối lộ trong vụ án.
Quy định về gặp thân nhân
Khi đọc báo đưa tin về vụ án tôi để ý đến tình tiết là bà chủ chuỗi nhà thuốc muốn chạy cho đứa em được gặp gia đình, đây là điều khiến tôi suy nghĩ.
Hiện nay pháp luật quy định người bị tạm giam được quyền gặp thân nhân.
Nhưng cũng quy định pháp luật lại giới hạn lại rất ngặt, khiến cho việc gặp thân nhân khi vụ án đang trong quá trình điều tra hầu như không thực hiện được.
Cụ thể Luật thi hành tạm giữ, tạm giam năm 2015 quy định như sau:
Điểm d khoản 1 Điều 9: Người bị tạm giam được gặp thân nhân.
Khoản 4 Điều 8: Nghiêm cấm cản trở người bị tạm giam thực hiện quyền thăm gặp thân nhân.
Về quy trình thủ tục thăm gặp tại Điều 22 quy định như sau:
Người bị tạm giam được gặp thân nhân một lần trong một tháng. Thời gian mỗi lần gặp không quá một giờ.
Trường hợp cơ quan thụ lý vụ án có yêu cầu thì phối hợp với cơ sở giam giữ để giám sát, theo dõi việc thăm gặp. Thủ trưởng cơ sở giam giữ quyết định cụ thể thời điểm thăm gặp; thông báo cho cơ quan đang thụ lý vụ án về việc thăm gặp người bị tạm giữ, người bị tạm giam.
Tại khoản 4 Điều 22 Luật thi hành tạm giữ, tạm giam quy định về 8 trường hợp (từ điểm a đến điểm h) việc gặp sẽ bị từ chối, trong đó có trường hợp từ chối như sau:
Thủ trưởng cơ sở giam giữ không đồng ý cho thăm gặp người bị tạm giam trong trường hợp cơ quan đang thụ lý vụ án có văn bản đề nghị không cho người bị tạm giam gặp thân nhân do thấy có ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc giải quyết vụ án.
Tôi thấy, một người bị bắt giam, trong chốc lát bị tách khỏi đời sống thường nhật cùng các mối quan hệ thân thuộc, họ đương nhiên có mong muốn được gặp gỡ ủi an từ người thân gia đình, theo đó quyền gặp thân nhân là quy định nhân đạo để đảm bảo quyền con người.
Việc thăm gặp vốn là tương quan quyền hạn và trách nhiệm giữa người bị tạm giam và cơ sở giam giữ, nhưng quy định như trên lại ràng buộc với cơ quan thụ lý vụ án.
Trong khi không khó để hiểu được rằng cơ quan thụ lý vụ án sẽ luôn có xu hướng kiểm soát làm sao để việc giải quyết vụ án được thuận lợi.
Ngoài quy định của Luật thi hành tạm giữ tạm giam, Thông tư số 34 năm 2017 quy định về việc người bị tạm giam gặp thân nhân, đã mở rộng thêm trường hợp không được gặp nằm ngoài khoản 4 Điều 22 như sau:
Điều 5. Các trường hợp người bị tạm giữ, người bị tạm giam không được gặp thân nhân
- Các trường hợp người bị tạm giữ, người bị tạm giam không được gặp thân nhân thực hiện theo quy định tại khoản 4, Điều 22 của Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam.
- Khi bàn giao người bị tạm giữ, người bị tạm giam cho cơ sở giam giữ hoặc khi tiếp nhận hồ sơ hoặc khi có yêu cầu thì cơ quan đang thụ lý vụ án phải có ý kiến ngay bằng văn bản đề nghị không đồng ý cho thăm gặp người bị tạm giữ, người bị tạm giam, nêu rõ lý do, thời hạn không cho thăm gặp; cơ sở giam giữ có trách nhiệm thông báo cho người bị tạm giữ, người bị tạm giam và thân nhân của họ biết khi đến thăm gặp.
Tôi thấy, với nội dung của khoản 2 nêu trên thì coi như cơ quan đang thụ lý vụ án có thể khép lại hoàn toàn khả năng người bị tạm giam được gặp gỡ thân nhân gia đình vì một lý do nào đấy.
Điều đó dẫn đến thực tế là khi vụ án còn đang trong giai đoạn điều tra người thân rất khó để gặp được người bị tạm giam, để biết xem tình hình vợ chồng, cha mẹ, con cái như thế nào.
Tìm hiểu thì được biết, ở Hàn Quốc, người đang bị giam được quyền gặp người thân mỗi ngày một lần, đối với việc gặp luật sư thì không hạn chế thời gian.
Biết được điều này là vì mấy năm trước khi báo chí đưa tin về vụ án hình sự đối với bà Park Geun Hye là cựu Tổng thống Hàn Quốc, báo chí lúc đó cho biết người bị bắt được gặp thân nhân mỗi ngày, gặp luật sư không hạn chế thời gian.
Nay tôi tham khảo thêm ChatGPT thì cũng có câu trả lời là người đang bị tạm giam ở Hàn Quốc được gặp người thân mỗi ngày một lần, gặp luật sư không giới hạn số lần trong ngày.
Bởi vậy thiết nghĩ các ban ngành nên có sự điều chỉnh cơ chế thăm gặp của người bị giam giữ.
Điều này vừa vì lý do nhân đạo đảm bảo quyền con người, vừa phù hợp với xu hướng phát triển tiến bộ của nền tư pháp, vừa để giảm tránh những vụ việc tiêu cực như của bà chủ chuỗi nhà thuốc Mỹ Châu.
Luật sư Ngô Ngọc Trai
Ủng hộ tài chính cho những nghiên cứu thúc đẩy tiến bộ nền pháp lý xin gửi về: Số tài khoản Ngô Ngọc Trai 103880.275313 ngân hàng Viettinbank. Trân trọng cảm ơn!