Mới đây xảy ra sự kiện người phát ngôn ngoại giao Trung Quốc đã đưa ra lời thách đố Phó thủ tướng Nhật Bản uống dòng nước bẩn nhiễm xạ mà nước này đã xả thẳng ra biển do trước đó ông này đã nói là nguồn nước được xử lý an toàn.
Một sự việc khác phía Trung Quốc đã vẽ và cho công bố một bản đồ địa hình về quần đảo tranh chấp với Nhật là Senkaku hay còn gọi là Điếu Ngư khiến phía Nhật sau đó phải lên tiếng phản đối.
Vài tháng trước Luật hải cảnh mới của Trung Quốc có hiệu lực cho phép cảnh sát biển được nổ súng vào tàu vi phạm ở vùng biển nước này khiến cho nhiều nước cùng lo ngại.
Những sự việc đó bản chất là những xung động phát tác ra từ một quốc gia đang trỗi dậy.
Trung Quốc hiện nay giống Nhật Bản hơn một trăm năm trước
Tìm hiểu thì thấy sự trỗi dậy của Trung Quốc hiện nay có nhiều nét giống với sự trỗi dậy của Nhật Bản hơn một trăm năm trước.
Từ nửa sau thế kỷ 19 Nhật Bản đã bước vào con đường công nghiệp hóa với mục đích bắt kịp phương Tây, sự trỗi dậy của Nhật Bản đã làm biến đổi trật tự khu vực xâm lấn vùng không gian ảnh hưởng của Trung Quốc.
Đầu tiên Nhật Bản thâu tóm nước Lưu Cầu trước đó vốn chịu sự ảnh hưởng của Trung Quốc, đến khi Nhật Bản lớn mạnh thì Lưu Cầu chịu thêm ảnh hưởng của nước này.
Đến một giai đoạn Nhật buộc quốc vương nơi này cắt đứt mối quan hệ với Trung Quốc. Khi họ không chịu thì Nhật giáng Lưu Cầu từ một phiên trấn xuống thành đơn vị hành chính cấp tỉnh hợp nhất vào cơ thể quốc gia và trở thành tỉnh Okinawa ngày nay.
Điều này tương đối giống với trường hợp của Hong Kong bây giờ. Cũng như Lưu Cầu khi xưa Hong Kong chịu ảnh hưởng từ cả Trung Quốc và phương Tây.
Là thuộc địa của Anh trong gần trăm năm có hệ thống chính quyền đại nghị giống với Anh, năm 1997 Hong Kong được trả về cho Trung Quốc với lời hứa rằng sẽ cho giữ lại chế độ dân chủ.
Nhưng khi Trung Quốc lớn mạnh họ không muốn để Hong Kong ngả nghiêng về nhiều hướng nên đã giáng cấp từ một lãnh thổ khác về chế độ xuống thành một đơn vị hành chính cấp tỉnh với thể chế tương tự như Trung Quốc đại lục.
Sau khi chiếm được Lưu Cầu thì Nhật Bản đã chiếm đến Đài Loan điều này cũng giống với những tính toán của Trung Quốc hiện nay.
Năm 1895 Nhật Bản thắng Trung Quốc trong một trận hải chiến, vì thua nên Trung Quốc đã phải nhượng Đài Loan cho Nhật.
Tình thế hiện nay nhiều khả năng Trung Quốc cũng sẽ chỉ giành được Đài Loan sau một cuộc chiến hoặc một trận đánh.
Đài Loan hiện cũng đang dựa vào cộng đồng quốc tế để giữ cho sự độc lập nhưng với thế nước đang lên của Trung Quốc thì tình thế giằng co chưa biết thế nào.
Lý thuyết hòn tuyết lăn
Sau khi chiếm được Đài Loan thì Nhật Bản chưa dừng lại. Dường như sau mỗi lần giành thêm được lãnh thổ lại là động lực cho kế hoạch tiếp theo.
Giống như trạng thái vật lý của hòn tuyết lăn, mỗi lúc cuốn theo những vật thể khiến cho trọng lực càng đẩy hòn tuyết lao về phía trước.
Năm 1910 Nhật Bản sáp nhập Triều Tiên, đến năm 1931 chiếm Mãn Châu, năm 1937 thì Nhật Bản tiến đánh cả Trung Quốc, chính sách bành trướng lãnh thổ chỉ dừng lại sau khi gặp thất bại trong thế chiến thứ hai.
Đối với Trung Quốc hiện nay thì họ cũng đang giữ chặt Tây Tạng, Tân Cương rồi Hong Kong tiếp đến là Đài Loan, sau đó là Biển Đông được coi là lợi ích cốt lõi, mọi sự xem ra sẽ chưa thể dừng lại.
Bằng chứng từ lịch sử cho thấy nhiều siêu cường trỗi dậy đều chịu quy luật vật lý từ lý thuyết hòn tuyến lăn.
Ví như sự trỗi dậy của nước Pháp thời Napoleon, vị hoàng đế nước Pháp đã không thể dừng lại những cuộc chiến tranh xâm lấn liên miên ở Châu Âu, sau mỗi chiến thắng người Pháp lại thu về được những vùng đất mới với nhiều tài lực vật lực, tạo động lực cho những cuộc chiến kế tiếp.
Xưa hơn là đế chế Mông Cổ của Thành Cát Tư Hãn đã xâm chiếm lãnh thổ trải dài qua cả hai lục địa Á, Âu. Những chiến thắng tại các vùng đất lại là nguồn lực cho những cuộc mở rộng bờ cõi tiếp theo cho tới khi bão hòa khi không còn sự cân xứng giữa lãnh thổ chiếm được và năng lực quản lý.
Đối với nước Mỹ thì quá trình lớn mạnh đạt đến vị thế siêu cường cũng là một tiến trình mở rộng lãnh thổ. Khi tuyên ngôn độc lập nước Mỹ mới chỉ bao gồm một số bang liên kết lại với nhau nằm ở mé phía Đông giáp Đại Tây Dương.
Thời gian sau đó chính phủ Mỹ đã mua vùng đất Louisiana của Pháp, mua vùng Alaska của Nga, xung đột với Mexico để sáp nhập vùng Texas, chiến tranh với Tây Ban Nha để có được Guam, cuối cùng mở rộng lãnh thổ ra gấp 3,4 lần như ngày nay.
Dự báo về Trung Quốc?
Xuất phát từ những xung lực tâm lý nhận thức đã tạo ra những xung động xã hội từ đó tạo thành đường lối phát triển quốc gia.
Trong tiến trình phát triển quốc gia, nếu vẫn những con người đó, vẫn với tâm lý nhận thức đó, vẫn với tầng lớp tinh hoa nắm quyền đất nước đó, vẫn những nguồn lực vật chất khí tài cùng tri thức đó, thì không tự dưng mà đường lối phát triển quốc gia lại thay đổi đi được.
Sau khi đã sáp nhập hoàn tất Hong Kong và Đài Loan, với khí thế và nguồn lực mới khi đó, có lý do gì để Trung Quốc dừng lại hòn tuyến lăn đã mang trong nó quán tính động lực rất lớn?
Liệu Trung Quốc có thoát khỏi đường lối cổ điển về mở rộng lãnh thổ như sự trỗi dậy của các cường quốc trong quá khứ?
Một bằng chứng cho thấy Trung Quốc hiện nay không thoát ra được quy luật có tính lặp lại, xuất phát từ bản chất con người, đó là khi một quốc gia lớn mạnh thì họ đòi hỏi vị thế tôn trọng khác từ các nước láng giềng, tâm thế ngôn ngữ ứng xử của họ đối với các nước khác cũng thay đổi.
Thế kỷ trước khi Nhật Bản trỗi dậy thành siêu cường họ đã sử dụng những ngôn từ đầy miệt thị đối với một Trung Quốc trì trệ, tác phẩm Thoát Á Luận của học giả Fukuzawa Yukichi toàn bộ là những lời chê bai miệt thị Trung Quốc.
Ngày nay vị thế đã hoán đổi, người phát ngôn bộ ngoại giao Trung Quốc đã thách đố Phó Thủ tướng Nhật Bản uống thử dòng nước nhiễm phóng xạ đã qua xử lý.
Khi một cường quốc trỗi dậy, lãnh đạo nước họ sẽ nhìn nhận mỗi sự việc theo một chiều kích nhận thức khác, họ sẽ thấy sự thể hợp lý đúng đắn theo một cách tương xứng với sức mạnh của họ.
Sự vênh nhau ý niệm về lẽ công bằng và chân lý trong nhiều trường hợp đã là nguồn cơn khởi sự cho nhiều cuộc xung đột trong lịch sử.
Mặc dù hiện nay các quốc gia quan hệ với nhau theo luật pháp quốc tế, chịu sự ràng buộc nhất định của các thể chế quốc tế.
Nhưng sự trỗi dậy của một siêu cường có khả năng viết lại các quy tắc luật chơi cũng là một thực tế hiện thực đầy thách thức.
Công ty luật TNHH Công Chính cung cấp dịch vụ pháp lý:
- Cử luật sư tham gia bào chữa cho Bị can, Bị cáo trong vụ án hình sự;
- Cử luật sư tham gia tố tụng bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho Nguyên đơn, Bị đơn trong vụ kiện dân sự;
- Và các dịch vụ pháp lý khác;