Một bạn trẻ hỏi rằng anh có ý tưởng viết báo từ khi nào, thấy đây là nội dung thú vị cho nên cũng muốn chia sẻ lại nội dung cuộc trò chuyện.
Tôi trả lời bạn như sau.
Thời điểm những năm 2007, 2008, 2009 khi mới bước vào công việc hành nghề luật sư, quá trình ngồi máy tính làm việc mình thường lên mạng đọc bài trên các báo điện tử, trong đó có báo Vietnamnet có chuyên mục Tuần Việt Nam mà mình rất hay đọc.
Ở đó có những bài phân tích của các chuyên gia học giả tên tuổi, nội dung thường là luận bàn về sự phát triển, cổ xuý cho các cải cách kinh tế xã hội, đó là những bài chính luận như sau này mình hiểu nhưng không khô khan nhàm chán như những bài về chính trị đơn thuần.
Các bài viết trên chuyên mục Tuần Việt Nam khi ấy để lại ấn tượng sâu sắc cho mình, nhiều bài hay mình đã copy lưu lại trên máy tính để có thể xem lại nhiều lần. Cho tới bây giờ mình vẫn còn nhớ một vài tên tác giả hồi ấy ví như tiến sĩ Vũ Minh Khương ở trường chính sách công Singapore hay tiến sĩ Giáp Văn Dương.
Khi đọc những bài báo đó trong đầu mình xuất hiện ý tưởng rằng đến một ngày nào đó mình cũng sẽ viết báo như các tác giả ở đó, cụ thể hơn mình đã đề ra một lộ trình sau một vài năm nữa khi đã có kinh nghiệm kiến thức mình sẽ bắt đầu viết báo.
Lúc ấy mình hiểu rằng để viết được những bài báo như vậy thì đòi hỏi phải có kiến thức chuyên sâu cao, để có được kiến thức như vậy thì phải đọc nhiều sách và bởi vậy mình đã đi tìm kiếm sách để đọc. Đó là những suy nghĩ mà bây giờ nhìn lại thấy rất là thú vị.
Thì đó là khởi điểm cho những ý tưởng về viết báo của mình. Sau đấy cơ duyên viết báo đến với mình hóa ra là rất nhanh so với kế hoạch đặt ra. Năm 2010 ở Hà Nội xảy ra một vụ trọng án, một thanh niên đã sát hại cô người yêu, mình đã viết một bài gửi đăng lên chính trang báo mà mình vốn thường đọc đó là trang VietNamnet, bài viết lọt vào danh mục những bài được nhiều người đọc nhất trên báo cả ngày hôm đó.
Thời điểm đấy hay có chuyện khi có một bài báo hay thì nhiều báo khác cop đăng lại, bài của mình cũng gặp tình huống tương tự, rất nhiều báo đã đăng lại bài viết. Kể từ lúc đó như được khích lệ, mình đã dành nhiều thời gian để tham gia hoạt động viết báo, thường là trả lời câu hỏi của một số bạn phóng viên về các vụ việc pháp lý, hoặc viết những đoạn ý kiến để gửi cho một số báo điện tử đăng bài, về sau này thì mình chủ động viết hẳn một bài dài để gửi cho các báo đăng bài.
Những bài báo mình đã viết từ trước đến nay được tổng hợp lại chi tiết đầy đủ trên trang Web www.ngongoctrai.com, mọi người có thể ghé thăm tham khảo.
Những bài báo trên chuyên mục tuần Việt Nam mà mình xem năm xưa đã định hình cho mình về các chủ đề quan tâm, nếu để ý mọi người sẽ thấy những bài mình viết dù là về những vụ án oan, hay là về luận bàn sửa đổi pháp luật hay các vấn đề chính sách công, tất cả đều mang hơi hướng cổ xúy cho những cải cách phát triển.
Công lý và phát triển
Bạn trẻ lại hỏi, lâu nay em theo dõi đọc các bài viết của anh thấy rất là hay nhưng vì anh viết nhiều quá có những bài em đọc nhanh hoặc bỏ qua không xem hết, anh có gợi ý gì để giúp em và mọi người có thể dễ dàng nắm bắt hiểu nhanh được những nội dung anh chia sẻ?
Tôi trả lời bạn ấy như sau:
Có mấy từ khóa em cần ghi nhớ sẽ giúp nhanh chóng hiểu được những bài viết của anh, các từ khóa đó là “công lý” và “phát triển”. Đó là những tiêu điểm chủ đề mà anh dành sự quan tâm luận bàn những năm qua và cả những năm tới. Công lý vì đó là công việc chuyên môn, còn phát triển thì đó là niềm đam mê nghiên cứu.
Chủ đề công lý là khi anh luận bàn về các vụ án hình sự, vụ án oan sai, khi luận bàn về các thiết chế cơ chế tư pháp. Còn về chủ đề phát triển thì đó là khi luận bàn sửa đổi các chính sách pháp luật, chính sách công về quản lý kinh tế xã hội.
Có một điểm chung trong hai chủ đề công lý và phát triển đó là ẩn chứa trong đó các quy định pháp luật, đó là chuyên môn anh được đào tạo và cũng là công việc hằng ngày.
Ví như khi gần đây anh luận bàn chính sách pháp luật về đất đai, chính sách pháp luật về bất động sản. Hoặc là trước kia khi luận bàn nội dung về luật điện ảnh, nên quy định về quản lý điện ảnh như thế nào để đóng góp cho sự phát triển, hay các dự luật này kia trong đó đều đưa ra những ý kiến luận bàn làm sao để đạt được mục tiêu kết quả phát triển.
Thực tế hiện nay các ban ngành nhà nước đang thực hiện một số những chính sách rất quan trọng đó là cải cách thể chế bộ máy nhà nước, xây dựng chính quyền địa phương hai cấp, cải cách việc làm luật và đặt ra những mục tiêu mới cho hệ thống pháp luật, chú trọng tới kiến tạo phát triển và giảm bớt đi yếu tố về quản lý.
Đây có lẽ là những nội dung công việc quan trọng nhất của bộ máy nhà nước ở thời điểm hiện nay cũng như trong những năm tới.
Và đây cũng là những nội dung chủ đề mà anh có ưu thế nhất định về kiến thức và tư duy, sẽ cung cấp những luận giải, đóng góp thêm góc nhìn giúp các ban ngành trong việc đưa ra các quyết sách.
Một điểm đáng chú ý là bối cảnh điều chỉnh bộ máy nhà nước hiện nay được thực hiện khi mà giải Nobel kinh tế năm 2024 được trao cho công trình nghiên cứu đánh giá về mô hình thể chế bộ máy nhà nước có tác động tới sự phát triển của các quốc gia như thế nào, các tác giả đạt giải Nobel kinh tế đã chia sẻ nghiên cứu qua nội dung cuốn sách “Tại sao các quốc gia thất bại”.
Điều tích cực là anh đã đọc công trình nghiên cứu, tức cuốn sách vừa nêu, từ cách đây khoảng chục năm trước. Cuốn sách đã để lại những ấn tượng tư duy sâu sắc khiến cho những bài viết từ nhiều năm qua luôn chứa đựng trong đó tinh thần về cải cách thể chế và phát triển.
Nói một cách dân dã dễ hiểu như mọi người thường hay nói thì đây là “tới thời của mình”, giai đoạn nhà nước tổ chức sắp xếp lại bộ máy và điều chỉnh lại hệ thống pháp luật thì những người có tư duy nghiên cứu về pháp luật sẽ có vai trò và khả năng đóng góp quan trọng.
Bởi vậy trong thời gian tới có thể em sẽ thấy nhiều hơn những bài viết phân tích pháp luật của anh và như đã chia sẻ để có thể nhanh chóng nắm bắt hiểu được nội dung phân tích em nên ghi nhớ hai từ khóa chính đó là công lý và phát triển.
Thì đấy là ở góc độ tinh thần khái quát, còn để biết được cụ thể rõ hơn những ý kiến chia sẻ qua mỗi bài viết thì tất nhiên mọi người vẫn cần đọc hết các bài viết mà trong đó thông thường sẽ đưa ra những khuyến nghị giải pháp tháo gỡ cho các vấn đề khác nhau.
Luật sư Ngô Ngọc Trai