Hôm 19/11/2025 tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh đưa ra xét xử vụ án Hoa hậu Thùy Tiên, Hằng Du mục, Quang Linh Vlog về tội lừa dối khách hàng.
Cáo trạng quy kết các bị can, không bao gồm hoa hậu Thùy Tiên, mở công ty sản xuất và bán sản phẩm thực phẩm bổ sung là Kẹo Kera.
Qua kiểm tra cho kết quả hàm lượng chất xơ rất thấp, không có nhiều tác dụng bổ sung chất xơ cho người kén ăn rau, hàm lượng không đúng như thông tin công bố, bởi vậy hành vi bị quy cho là lừa dối khách hàng.
Tổng số tiền bán sản phẩm hơn 17,5 tỉ đồng, thu lợi bất chính số tiền 12,4 tỉ đồng.
Tội lừa dối khách hàng có mức hình phạt cao nhất là 05 năm tù.
Bắt giam để lấy cung
Tôi thấy Hoa hậu Thùy Tiên hẳn là có nhân thân tốt, phạm tội lần đầu, hành vi cũng không thuộc loại tội phạm bạo lực xâm phạm trật tự xã hội, bởi vậy hoàn toàn phù hợp để cho phép được tại ngoại bằng các biện pháp đặt tiền bảo đảm hoặc người thân bảo lĩnh.
Đối với những người còn lại là Hằng du mục hay Quang Linh Vlog tôi không rõ lắm nhưng cũng có thể đưa ra chung nhận định tương tự.
Thế nhưng giống như các vụ án thông thường lâu nay tất cả đều bị bắt tạm giam.
Mới đây trong vụ án Gà Lôi trắng(*) Viện kiểm sát nhân dân tối cao hôm 31/10/2025 đã có văn bản rút kinh nghiệm giải quyết vụ án, trong đó nhận định: “Thái Khắc Thành có nhân thân tốt, nơi cư trú rõ ràng việc bắt tạm giam để phục vụ điều tra là không cần thiết”.
Trong khi đó khung hình phạt trong vụ Hoa hậu Thùy Tiên còn ít nghiêm trọng hơn vụ Gà Lôi trắng.
Cụ thể tội lừa đối khách hàng theo Điều 198 như đã nêu có hình phạt tối đa chỉ 05 năm tù, còn Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm theo Điều 244 Bộ luật hình sự có hình phạt lên tới 15 năm tù. Bị cáo Thái Khắc Thành với số lượng 13 cá thể bị xử lý theo khoản 2 mức hình phạt từ 5 đến 10 năm tù, thực tế bản án sơ thẩm đã tuyên án 6 năm tù giam.
Đặt thông tin hai vụ án cạnh nhau như vậy, tôi cho rằng Kiểm sát viên trong vụ án Hoa hậu Thùy Tiên nên sớm nắm bắt nội dung văn bản rút kinh nghiệm của Viện kiểm sát tối cao để có thể cho phép tại ngoại đối với Hoa hậu Thùy Tiên, tránh cho việc bị giam giữ cho tới khi kết thúc phiên tòa sơ thẩm và hoặc còn phiên tòa phúc thẩm.
Trường hợp như Hoa hậu Thùy Tiên với những điều kiện phù hợp mà còn không được áp dụng biện pháp bảo đảm cho tại ngoại thì mọi người có thể hình dung là rất hiếm trường hợp được áp dụng, một quy định tiến bộ nhân văn gần như vô hiệu trong thực tế dù rằng pháp luật đã có quy định.
Quyền con người
Thông tin báo chí đưa tin về vụ án cho thấy bị cáo Hằng du mục còn đang nuôi hai con nhỏ, sinh năm 2020 và 2024, cháu nhỏ còn đang tuổi uống sữa, trong thời gian 07 tháng bị bắt giam bị cáo Hằng chỉ được gặp con 01 lần.
Không rõ hoàn cảnh chi tiết sự việc cho nên tôi không đánh giá về tính pháp lý đúng sai trong việc áp dụng biện pháp tạm giam, chỉ thiết nghĩ là trường hợp như này nên cho được tại ngoại bằng các biện pháp bảo đảm như đặt tiền hoặc người thân bảo lĩnh mà pháp luật đã có quy định.
Trong một diễn biến khác, hôm 20/10/2025 tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí đã trình bày kết quả công tác của ngành tòa án trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.
Báo cáo cho biết riêng các vụ án hình sự trong nhiệm kỳ các tòa án đã thụ lý 461.603 vụ với 872.582 bị cáo. Tính ra trung bình mỗi năm có 461.603/5năm bằng 92.320 vụ án và 872.582/5năm bằng 174.516 bị cáo.
Báo cáo cũng cho biết chỉ tính riêng năm 2025 các tòa án đã thụ lý 95.234 vụ với 192.109 bị cáo.
Nếu tính áng chừng theo con số bị cáo của năm 2025 thì chỉ trong khoảng 5 năm tới cả nước sẽ có chừng gần 1 triệu bị cáo.
Đó là con số rất lớn và không biết được trong số các bị cáo hàng năm đó có biết bao nhiêu người bị áp dụng biện pháp tạm giam, bao nhiêu người được cho phép tại ngoại.
Dù không có con số chính xác vẫn có thể hình dung là sẽ có một số lượng rất lớn người bị tạm giam, điều đó sẽ đặt ra các vấn đề quan trọng về bảo đảm quyền con người, quyền của người bị giam giữ.
Hẳn nhiên các cơ quan cũng sẽ cố gắng để đảm bảo điều đó nhưng với số lượng lớn người bị giam giữ như thế sẽ tạo ra áp lực lớn đối với môi trường điều kiện giam giữ, khiến cho việc đảm bảo các quyền con người không khó để hình dung là sẽ tồn tại nhiều vấn đề.
Bởi vậy thiết nghĩ để nâng cao hiệu quả chất lượng trong việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân, quyền của bị can, các cơ quan tư pháp cần thay đổi quan niệm cách thức giải quyết các vụ án.
Chú trọng đảm bảo thực hiện đúng quy định về quyền trình bày lời khai của bị can, theo đó khai báo là quyền chứ không phải nghĩa vụ, đó là một cách viết khác cho phù hợp với bối cảnh phát triển của nền tư pháp về một chế định pháp lý mà nhiều nước đã quy định từ lâu là quyền im lặng.
Theo đó việc giải quyết vụ án cần giảm bớt phụ thuộc vào lấy cung, đặt trọng tâm điều tra vào việc thu thập vật chứng, xác định nhân chứng, dữ liệu điện tử, để chứng minh hành vi phạm tội.
Từ đó có thể tích cực áp dụng các biện pháp bảo đảm như đặt tiền hoặc người thân bảo lĩnh để cho phép bị can được tại ngoại.
Cùng với đó việc giải quyết vụ án cần chú trọng nhiều hơn tới nguyên tắc tư pháp đã được luật quy định là “không ai bị coi là có tội và phải chịu hình phạt khi chưa có bản án kết tội của tòa án có hiệu lực pháp luật”.
(*) Xem thêm bài “Từ vụ án Gà Lôi trắng nghĩ về phát triển nền tư pháp”
Luật sư Ngô Ngọc Trai