Vụ việc được nêu ra trên diễn đàn Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV như sau.
Một thầy giáo là Lê Văn Hiệp ở Cần Thơ cho thuê xe tự lái, khi một người thuê xe không trả chiếc ô tô đã thuê mà đem đi cầm cố lấy 100 triệu đồng.
Thầy giáo phát hiện xe của mình bị tháo dỡ, trao tay người khác, vì quá sốt ruột và không am hiểu pháp luật nên đã tự nhờ người đi lấy xe về mà không trình báo cơ quan công an.
Các cơ quan tiến hành tố tụng nhận định hành vi của người thầy giáo cấu thành tội Trộm cắp tài sản, bị tòa án tuyên 3 năm tù sau 2 phiên sơ thẩm và phúc thẩm.
Thầy giáo Lê Văn Hiệp dạy trường chuyên tại phường Vị Thanh, thành phố Cần Thơ, có nhiều năm là chiến sĩ thi đua và được nhận nhiều bằng khen.
Nêu ra vụ việc này nhân ngày nhà giáo 20/11 Đại biểu Vũ Trọng Kim bày tỏ băn khoăn về mức án 03 năm tù và đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao chỉ đạo xem xét lại vụ án cho thầy giáo Hiệp được hưởng án treo để có cơ hội trở về với công việc ích nước, lợi nhà.
Về vụ việc này tôi có ý kiến như sau
Khi thấy tài sản của mình bị người khác xâm hại chiếm đoạt thì mặc nhiên ai cũng có tâm lý muốn thu giữ về, song lại dễ dẫn đến tranh chấp, trong trường hợp này thầy giáo lại không thông báo và thông qua cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Sự việc như vậy khiến tôi nhớ đến một chuyện cũng mới đây.
Mới đây Luật các Tổ chức tín dụng sửa đổi bổ sung năm 2024 có hiệu lực từ ngày 15/10/2025, khi gần tới thời điểm luật có hiệu lực, nhiều báo chí đã đưa tin về một nội dung mới của dự luật này đó là Ngân hàng được thu giữ tài sản bảo đảm cho khoản vay nếu khách hàng vi phạm nghĩa vụ.
Báo chí đưa tin về nội dung này cho rằng quy định mới có ý nghĩa lớn đối với ngành ngân hàng trong giải quyết nợ xấu, đồng thời nâng cao ý thức người đi vay. Theo một bài ngày 15/10/2025 có tiêu đề “Được thu giữa tài sản bảo đảm, bước ngoặt lớn trong xử lý nợ xấu ngành Ngân hàng” trên báo Công lý cho biết:
“Khi người vay vi phạm nghĩa vụ trả nợ, theo quy định cũ, ngân hàng không được tự ý xử lý tài sản bảo đảm mà buộc phải khởi kiện ra tòa án, chờ bản án, quyết định có hiệu lực và tiếp tục chờ thi hành án dân sự để thu hồi tài sản. Vì chậm thu hồi vốn, ngân hàng rơi vào nợ xấu, gây hệ lụy tiêu cực lớn cho nền tài chính và nền kinh tế. Mỗi vụ ngân hàng kiện đòi nợ trung bình kéo dài 3- 4 năm, trải qua nhiều cấp xét xử. Sau khi có bản án, tài sản bảo đảm (nhà, đất, máy móc) phải chờ cơ quan thi hành án tổ chức bán đấu giá. Nhiều tài sản khi thu hồi đã mất giá 30- 50%, khiến ngân hàng thiệt hại lớn, còn nền kinh tế mất đi dòng vốn lưu thông.”
Theo một bài khác trên Tạp chí Ngân hàng ngày 28/7/2025 có tiêu đề “Quyền thu giữ tài sản bảo đảm theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng: Kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam” cho biết.
“Việc Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng đánh dấu bước tiến đáng kể trong quá trình hoàn thiện thể chế pháp lý về xử lý nợ xấu tại Việt Nam. Lần đầu tiên, quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng được ghi nhận công khai, rõ ràng trong luật, đi kèm với cơ chế phối hợp hỗ trợ từ chính quyền cấp xã và lực lượng công an cơ sở. Trong bối cảnh tỉ lệ nợ xấu có xu hướng gia tăng sau các biến động kinh tế – xã hội và chính sách cơ cấu lại ngân hàng tiếp tục được đẩy mạnh, Luật phản ánh nỗ lực thể chế hóa một công cụ thu hồi nợ nhanh chóng, hiệu quả và giảm thiểu phụ thuộc vào quy trình tố tụng kéo dài.”
Từ quy định mới của ngành ngân hàng đối chiếu sang vụ việc của thầy giáo, có thể hiểu là thầy giáo ở Cần Thơ không phải là không biết mình sai khi tự ý đi lấy xe ô tô về, việc không thông qua cơ quan nhà nước có thẩm quyền là bởi vì ngại sự việc sẽ mất thời gian công sức kéo dài.
Tới đây lại nói về một nguyên tắc quan trọng của kinh tế thị trường là quyền sở hữu tài sản. Các lý thuyết kinh tế đã chỉ ra rằng một nền kinh tế thị trường phát triển phải song hành với một hệ thống pháp luật bảo vệ chặt chẽ quyền sở hữu. Nơi nào càng bảo vệ chặt chẽ quyền sở hữu tài sản thì sẽ càng đạt được thành công trong phát triển về kinh tế. Bởi chỉ khi biết rằng quyền sở hữu được bảo vệ chặt chẽ người ta mới tích cực đưa các khối tài sản vào đầu tư kinh doanh để tạo ra hiệu quả cho tăng trưởng kinh tế.
Mặt khác quyền sở hữu tài sản bị xâm phạm không chỉ bởi hành vi trái pháp luật của người khác mà còn bị ảnh hưởng phần nào bởi hiệu năng của hoạt động hành chính tư pháp.
Chỉ ra như thế để thấy việc xử lý hành vi của thầy giáo, đặt trong bối cảnh nền kinh tế đang phát triển sẽ đòi hỏi bảo vệ chặt chẽ hơn quyền sở hữu, cần nhận được sự thông cảm nhiều hơn.
Lâu nay đã có nhiều vụ án xử lý những người có hành vi lấy trộm lại tài sản của chính mình, trong những vụ việc như thế quan điểm giải quyết có lẽ mới chỉ chú trọng bảo vệ quan hệ pháp luật về trật tự quản lý hành chính.
Điều này đặt trong bối cảnh hiện nay thiết nghĩ cần có sự điều chỉnh về bảo vệ quyền sở hữu tài sản.
Luật sư Ngô Ngọc Trai