Một bạn hỏi: Gần đây em đi đến một chỗ đông người, thấy mấy người ở đó nói chuyện khi nhắc đến anh họ bảo luật sư Ngô Ngọc Trai nổi tiếng kêu oan, ông đấy vụ nào cũng kêu oan.
Tôi trả lời: Em đừng nghe người ta đơm đặt tào lao, họ không thích anh nên thêu dệt linh tinh về anh như thế không đúng đâu.
Bạn lại hỏi: Thế lâu nay anh kêu oan cho nhiều người không?
Tôi trả lời: Để em hiểu được thì anh nói thế này, quá trình làm việc anh tiếp nhận nhiều vụ án thì cũng có vụ thế này, thế kia. Có vụ án xảy ra những sai sót vi phạm tố tụng, có những bản án mà hình phạt quá nghiêm khắc với hành vi. Hoặc cũng có những vụ việc hành vi không đến mức phải xử lý hình sự.
Trong những sự việc như thế luật sư có thể làm đơn khiếu nại yêu cầu giải quyết lại hoặc làm đơn kiến nghị giám đốc thẩm cứu xét lại vụ án để có thể giảm mức hình phạt.
Thế còn kêu oan là cho những trường hợp không thực hiện hành vi mà bị quy kết là phạm tội, không liên quan mà bị cho là thủ phạm, thì lâu nay anh chỉ kêu oan cho hai trường hợp, đó là vụ ông Hàn Đức Long và vụ Hồ Duy Hải.
Sau khi minh oan thành công cho ông Long có nhiều trường hợp tìm đến nhờ anh kêu oan, gần đây hơn khi biết anh kêu oan cho Hải cũng có một số trường hợp liên hệ nhờ kêu oan. Sau khi xem tài liệu hồ sơ khi không thấy căn cứ oan sai anh đã từ chối.
Bạn lại hỏi: Như thế hẳn mọi người sẽ tuyệt vọng lắm, sao anh lại từ chối?
Tôi trả lời: Không có căn cứ oan sai thì tốt nhất là nên nói cho người ta biết để khỏi phải theo đuổi những công việc mà không có hy vọng thành công, có lẽ mọi người tìm đến nhờ chỉ để anh đánh giá lại một lần nữa về bản chất sự việc để đưa ra quyết định có nên tiếp tục theo đuổi hay không mà thôi.
Nếu gặp phải trường hợp bị án tử hình mà không có căn cứ oan sai thì anh nói với gia đình nên theo hướng xin ân giảm. Như thế không phải mình thờ ơ trước nỗi tuyệt vọng mà là nói cho người ta biết đâu mới là cách đúng để cứu được người.
Bạn lại hỏi: Anh đã minh oan được cho tử tù thì anh phải tích cực làm nhiều vụ để giúp mọi người chứ?
Tôi trả lời: Nhiều người có lẽ đã nghĩ việc luật sư kêu oan là câu chuyện hấp dẫn hay ho. Thực tế là người đã từng trải qua quá trình kêu oan cho ông Long trước kia, có lúc nghĩ lại thấy toát mồ hôi và trào nước mắt, quá trình kêu oan nhiều năm đó rất ít niềm vui, bởi vậy anh không ham thích với việc kêu oan đâu.
Vụ án Hồ Duy Hải khi bà Loan tìm đến nhờ, anh đã không nhận lời ngay, chỉ đến lần sau bà ấy tiếp tục quay lại vì thấy bà Loan tha thiết quá nên anh mới nhận lời.
Nhiều trường hợp anh không nhận lời hiện cũng đang theo dõi anh trên Facebook, anh nghĩ rằng lời từ chối của mình cũng là một lời tư vấn giá trị nếu như mọi người hiểu được ý nghĩa của sự tư vấn.
Tư vấn là chỉ ra quyền lợi của một người nằm ở đâu theo quy định pháp luật chứ không phải là tìm câu trả lời cho mọi mong muốn.
Nhiều lúc nghĩ lại anh thấy mình là người khó ưa khiến nhiều người khó chịu. Nhưng anh nghĩ việc mình đặt ra những nguyên tắc trong công việc là cách để đảm bảo sự tín nhiệm cho những ý kiến của mình, khi anh không dễ dãi sẽ đảm bảo sự tín nhiệm cho lời kêu oan đối với trường hợp anh cho rằng đã bị oan sai.
Bạn lại hỏi: Em mới gặp một trường hợp người ta bị oan, sắp đến ngày xét xử rồi, bị can không thực hiện hành vi thế này thế kia, anh giúp cho người nhà em.
Tôi trả lời: Anh cần vào cuộc tiếp cận nghiên cứu hồ sơ vụ án và làm việc với người đang bị tạm giam, sau đó mới tư vấn cho gia đình phương hướng bào chữa xem có căn cứ oan sai hay không.
Bạn lại bảo: Em có căn cứ là trường hợp này bị oan, anh chỉ ra cho em cách kêu oan như nào.
Tôi trả lời: Khi em bị bệnh đi tìm gặp bác sĩ để chữa, em bảo bác sĩ ơi em bị bệnh này bệnh kia, bác sĩ chữa cho em. Sẽ thế nào nếu bác sĩ nghe ngay những gì em nói, đưa ra cho em phác đồ điều trị đối với bệnh đó, tiến hành các bước chữa trị và kê đơn thuốc?
Thực tế sẽ không như vậy, đầu tiên bác sĩ sẽ phải dành thời gian để hỏi han về bệnh tình, xem xét triệu chứng, dấu hiệu trên cơ thể, sau đó tiến hành các bước chụp chiếu xét nghiệm, sau khi có kết quả mới tổng hợp lại đánh giá xác định bạn bị bệnh gì và thực hiện các bước điều trị.
Nếu trước đó em đã có hồ sơ bệnh án rồi bác sĩ có thể xem các tài liệu đó, nhưng nếu thấy chưa đủ độ tin cậy thì có thể sẽ yêu cầu tiến hành thêm hoặc thực hiện lại các bước xét nghiệm.
Thì đó là quy trình khám chữa bệnh lâu nay nhiều người đã biết và có lẽ không mấy ai thắc mắc về điều đó.
Thế nhưng nhiều người khi đi tìm gặp luật sư, cũng giống như người đi chữa bệnh, lại đưa ra lời khẳng định luôn về tình trạng pháp lý rồi muốn luật sư làm theo, thì đó không phải là cách đúng trong quan hệ công việc giữa người cần tư vấn pháp lý và luật sư.
Dù là người trong cuộc và nắm nhiều thông tin về vụ việc nhưng đánh giá dưới góc độ khía cạnh pháp lý đòi hỏi phải có kiến thức chuyên môn và nhiều khi chỉ một tình tiết nhỏ khác nhau cũng khiến cho sự việc khác về tội danh và khung hình phạt.
Hoặc dù một người là người trong cuộc và cho rằng việc mình làm không phải là vi phạm thì cũng nên biết rằng đó là cách nhìn nhận đánh giá theo hiểu biết của cá nhân người đó.
Cho nên mới có chuyện khi bị cáo trình bày về hành vi của mình và đưa ra quan điểm về tính pháp lý thì phía Viện kiểm sát mới đối đáp lại đó chỉ là suy nghĩ của anh thôi, tức là theo suy nghĩ của tôi – người người kiểm sát viên – thì tính chất pháp lý nó khác.
Khi em đi tìm luật sư cho người thân, tức bản thân không phải là người trực tiếp trong cuộc, thì lại càng không nên khẳng định ngay về tính chất pháp lý của vụ việc. Em chỉ nên nói ra những gì mình biết rồi để luật sư làm việc theo công việc chuyên môn.
Trường hợp người đi tư vấn là người trong nghề hiểu rõ các vấn đề chuyên môn thì dù sao đi nữa cũng cần tôn trọng quy trình chung, cũng giống như quy trình khám chữa bệnh, đó là hãy để luật sư có thời gian nghiên cứu hồ sơ tài liệu thăm gặp bị can bị cáo đang bị giam, lúc đó mới thống nhất với bạn về phương hướng bào chữa trong vụ án.
Hãy tạo điều kiện để luật sư có thể làm tốt nhất công việc chuyên môn thì đó cũng chính là cách để đem lại kết quả pháp lý tốt nhất cho người cần được bào chữa giúp đỡ.
Luật sư Ngô Ngọc Trai
Ủng hộ tài chính cho những nghiên cứu thúc đẩy tiến bộ nền pháp lý xin gửi về: Số tài khoản Ngô Ngọc Trai 103880.275313 ngân hàng Viettinbank. Trân trọng cảm ơn!