Ở Việt Nam hiện nay đất đai đang là vấn đề gây ra nhiều bức xúc xã hội.
Như việc mua bán đất tồn tại hai giá, nhiều tranh cãi xem việc mua bán đất áp theo giá thị trường hay theo khung bảng giá đất nhà nước ban hành để áp mức tính thuế.
Hoặc vấn đề giá đất bị thổi quá cao so với giá trị thực khiến nhiều người thu nhập trung bình rất khó thể sở hữu cho mình một mảnh đất làm nhà ở.
Ngoài ra là những bất cập trong đấu giá đất và đấu thầu với tình trạng quân xanh quân đỏ hoặc móc ngoặc thao túng trục lợi.
Tất cả những điều đó như một mớ bòng bong rối rắm mà hiện các ban ngành đang đau đầu tìm cách xử lý giải quyết.
Nhưng tôi cho rằng để tìm ra giải pháp tháo gỡ được cho những bất cập thì một trong những việc nên làm là cần làm cho tốt những việc đã rõ ràng là đúng đắn.
Chế định mới
Luật đất đai năm 2013 đã quy định về một vấn đề mới mà Luật đất đai trước đó chưa có, đó là quy định về hệ thống thông tin đất đai và trách nhiệm cung cấp thông tin đất đai của cơ quan nhà nước.
Theo đó một trong những nội dung quản lý nhà nước về đất đai là xây dựng hệ thống thông tin, đó là nhiệm vụ mới trong công tác quản lý bên cạnh những hoạt động lâu nay như giao đất, cho thuê đất, ban hành pháp luật về quản lý và sử dụng đất.
Luật mới đã dành riêng một điều quy định về trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong việc cung cấp thông tin đất đai, đảm bảo quyền tiếp cận của tổ chức, cá nhân đối với hệ thống thông tin đất đai.
Và một trong những hành vi bị nghiêm cấm trong luật là nghiêm cấm không cung cấp hoặc cung cấp thông tin về đất đai không chính xác.
Sau khi có Luật đất đai năm 2013 thì Chính phủ đã ban hành Nghị định số 43/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành luật đất đai, trong đó quy định rõ về chức năng của Văn phòng đăng ký đất đai là đơn vị sự nghiệp công trực thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập.
Văn phòng đăng ký đất đai là cơ quan chuyên môn có trách nhiệm cung cấp thông tin đất đai theo quy định cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu.
Sau đó Bộ tài nguyên môi trường cũng ban hành Thông tư số 34/2014/TT-BTNMT quy định về xây dựng, quản lý, khai thác hệ thống thông tin đất đai, trong đó đưa ra quy định hướng dẫn về các hình thức khai thác thông tin.
Các tổ chức, cá nhân khi có nhu cầu cung cấp thông tin về đất đai thì điền thông tin vào phiếu theo mẫu gửi trực tiếp tại Văn phòng đăng ký đất đai hoặc gửi chuyển phát qua fax hoặc bưu điện, gửi qua thư điện tử hoặc cổng thông tin đất đai, Văn phòng đăng ký đất đai sẽ có trách nhiệm trả lời.
Với hệ thống quy định về xây dựng và cung cấp thông tin đất đai nhà nước hy vọng rằng sự công khai minh bạch rõ ràng sẽ giúp làm lành mạnh thị trường đất đai đưa tới sự phát triển cho thị trường tài sản mang giá trị vốn hóa lớn.
Nhưng mặc dù hệ thống quy định về cung cấp thông tin đất đai đã đầy đủ, nhưng việc thực hiện trên thực tế lại yếu kém đã làm mất đi giá trị ý nghĩa của việc cung cấp thông tin đất đai, góp phần tồn tại nhiều vấn đề rối rắm như hiện nay.
Mới đây khi thực hiện việc đăng ký cung cấp thông tin tại Văn phòng đăng ký đất đai chi nhánh huyện Hoài Đức, Hà Nội, luật sư của Công ty luật Công Chính đến làm việc đầu giờ buổi sáng nhưng đã được trả lời là việc phát số làm việc đã hết, nhiều người đã phải đi từ 5 giờ sáng để đến chờ xếp hàng nhận số để được giải quyết công việc.
Khi luật sư cố gắng trao đổi với chuyên viên thì được hướng dẫn về xã để được cung cấp thông tin, sau đó lại được hướng dẫn về điền thông tin theo mẫu và gửi lại theo đường bưu điện.
Về làm theo hướng dẫn nhưng cũng không được trả lời, gửi công văn thúc giục tới Giám đốc Văn phòng đăng ký đất đai thì cũng không được hồi đáp.
Chỉ một việc thực tế đã cho thấy hệ thống quy định tiến bộ về cung cấp thông tin đất đai đã không được Văn phòng đăng ký đất đai chi nhánh Hoài Đức, Hà Nội tuân thủ thực hiện. Nơi này là thế và tại các văn phòng khác thì không rõ ra sao.
Nhiều bất cập
Đầu tháng 6 vừa rồi các báo trong nước đưa tin về sự việc xảy ra tại Văn phòng đăng ký đất đai huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng.
Cơ quan chức năng qua kiểm tra đã phát hiện nhiều hồ sơ đăng ký đất đai của người dân đã bị cán bộ hành chính giữ lại quá thời hạn mà không giao trả kết quả.
Sau đó Ủy ban nhân dân huyện Lâm Hà đã kiến nghị Sở tài nguyên môi trường tỉnh Lâm Đồng điều chuyển công tác đối với một Phó Giám đốc văn phòng đăng ký đất đai huyện Lâm Hà và đề nghị bổ sung thay thế một cán bộ có năng lực chuyên môn và trình độ phẩm chất thay thế.
Theo báo chí phản ánh những bất cập trong hoạt động của Văn phòng đăng ký đất đai huyện Lâm Hà thì số người đến đăng ký làm thủ tục đất đai đông, mỗi ngày lên tới cả trăm người.
Vì có mặt quá sớm, từ nửa đêm cho đến rạng sáng, nên nhiều người đứng ngồi vật vờ ngoài vỉa hè, có trường hợp mang theo võng để ngủ qua đêm.
Hồi tháng 4 năm 2022 trên mạng xã hội cũng chia sẻ một video clip ghi lại sự việc tại trụ sở Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Chơn Thành, tỉnh Bình Phước.
Vừa khi nhân viên bảo vệ đẩy cánh cổng sắt trụ sở cơ quan ra thì hàng trăm người dân chen lấn ùa vào trong, xô đẩy nhau ngã nhào khi cố gắng vào trong sân của trụ sở Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai để xếp hàng thứ tự chờ làm hồ sơ giấy tờ liên quan đến đất đai.
Đó rõ ràng không phải là hoạt động hành chính lành mạnh bình thường mà qua đó hy vọng đạt được những tiến bộ minh bạch trong quản lý đất đai.
Những bất cập trong hoạt động xảy ra tại nhiều nơi cho thấy nhà nước cần phải điều chỉnh lại hoạt động của thiết chế hành chính này.
Đối với mớ bòng bong về chính sách pháp luật đất đai hiện nay nhiều vấn đề khó nhưng giải pháp tháo gỡ có khi sẽ được nhìn ra khi mọi thứ được rõ ràng, trong đó việc cung cấp thông tin đất đai cho người dân cần phải được thực hiện sao cho hiệu quả.
Bài đã đăng trên BBC Tiếng Việt
Công ty luật TNHH Công Chính cung cấp dịch vụ pháp lý:
- Cử luật sư tham gia bào chữa cho Bị can, Bị cáo trong vụ án hình sự;
- Cử luật sư tham gia tố tụng bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho Nguyên đơn, Bị đơn trong vụ kiện dân sự;
- Và các dịch vụ pháp lý khác;